OPINIE

Bevaarbare waterwegen houden vaart in economie

Minder lading
Wanneer het waterpeil zakt, kunnen binnenvaartschepen minder lading vervoeren. Het is simpel: wanneer schepen nog maar de helft van de lading kunnen meenemen, zijn er dubbel zoveel schepen nodig. Dit zorgt voor een onbalans en dat leidt tot hogere vrachtprijzen. Terug naar 2018: in dat jaar was de Rijn voor de binnenvaart op delen waar deze het smalst was onbereikbaar. Dit resulteerde in een enorme kostenpost voor de Nederlandse en Duitse economie. Uit een onderzoek van de Erasmus Universiteit (UPT) blijkt dat de financiële impact van deze laagwaterperiode alleen al in Duitsland 2,4 miljard euro was.

Nu worden we weer met een langdurige laagwaterperiode geconfronteerd. We zullen ons moeten voorbereiden op meer periodes van droogte en veel water. Het is dus alle hens aan dek in de logistieke keten om bedrijven te kunnen blijven beleveren.

Alternatieven over de weg en het spoor lopen vaak al snel tegen de maximale capaciteit aan. Het gemiddelde binnenvaartschip op de Rijn staat gelijk aan 110 vrachtwagens. Om al deze lading alsnog te kunnen vervoeren, zijn vele tienduizenden vrachtwagens extra nodig en dat met een schrijnend tekort aan chauffeurs. Wanneer we kijken naar het spoor zie je dat de infrastructuur niet is berekend op nog een forse groei.

Grensoverstijgende visie
Om de economie draaiende te blijven houden, pleiten wij voor een grensoverstijgende visie van Duitsland en Nederland op het gebied van watermanagement en nautische infrastructuur. De Rijn houdt immers niet op bij de grens. Daarnaast zijn er oplossingen in de logistiek zelf. Zo dienen bestaande binnenvaartprocessen verder geoptimaliseerd te worden om leegvaart zoveel mogelijk te voorkomen en bestaande capaciteit optimaal te benutten.

Verder is de sector al bezig met de ontwikkeling van duurzame nieuwbouwschepen die ook tijdens laagwater meer lading kunnen meenemen. Ook het opstellen van noodplannen maakt de logistieke keten minder kwetsbaar. Het inschatten van het waterpeil in de rivier blijft een uitdaging. Gelukkig zijn er diverse initiatieven die de toekomstige bevaarbaarheid van rivieren beter voorspellen. In combinatie met ‘smart logistics’ kan de optimale beladingsgraad van schepen in real-time worden berekend.

Cruciaal
Maar wat vooral van cruciaal belang is, is beter watermanagement. Op het water is genoeg ruimte om toekomstige transportgroei op te vangen. Het is dan ook van eminent belang dat er zo spoedig mogelijk fors wordt geïnvesteerd in vaarwegen en infrastructuur. Als deze niet snel waterpeilbestendig worden gemaakt, treft dit de gehele economie. Dit werd afgelopen week pijnlijk duidelijk in het artikel over de kolenaanvoer.

De Duitse elektriciteitscentrale Uniper waarschuwt al voor minder stroomleveringen. Een zorgwekkende ontwikkeling nu de prijzen voor stroom al historisch hoog zijn. En dat is slechts één voorbeeld.

Om de Rijn in de toekomst bij hoog en laag water bevaarbaar te houden, is visie nodig. Want een ding is zeker: het zal wisselvalliger worden. Door de creatie van waterbuffers in drassige gebieden en het langer vasthouden van water in meren bovenstrooms kan het Rijnwater gelijkmatiger worden afgevoerd. Als dat alles onvoldoende soelaas biedt, dienen sluizen en stuwen in de Rijn als laatste redmiddel te worden onderzocht. Een paardenmiddel dat gepaard gaat met enorme kosten.

Duitsland en Nederland moeten, in samenwerking met de Europese Unie, de handen ineenslaan en versneld een plan van aanpak opstellen. We lopen het risico dat productielocaties en banen naar andere werelddelen verhuizen wanneer de aan- en afvoer van goederen vaker in het gedrang komt. Dit maakt ons afhankelijker van andere landen in een wereld waar de spanningen oplopen. Beter water- en rivierenmanagement houdt de economie draaiende en is noodzakelijk voor structureel duurzaam transport over water. De politiek moet nu de handschoen oppakken en de toekomstige welvaart van Europa veiligstellen.

Deze opinie van Femke Brenninkmeijer & Frank Wittig (Schiffersbörse) verscheen origineel in de Volkskrant